Dokunmatik ekran, kullanıcıların parmaklarını veya ekran kalemlerini kullanarak bir bilgisayar yada elektronik cihaz ile etkileşim kurmasını sağlayan bir görüntüleme cihazıdır. Bir GUI’de (grafik kullanıcı arayüzü) gezinmek için bir fare veya klavyeye kullanışlı bir alternatiftirler. Dokunmatik ekranlar, bilgisayar ve dizüstü bilgisayar ekranları, akıllı telefonlar, tabletler, yazar kasalar ve PDA gibi çeşitli cihazlarda kullanılmaktadır. Bazı dokunmatik ekranlar, dokunmaya duyarlı giriş kullanmak yerine bir parmağın varlığını algılamak için bir kızılötesi ışın ızgarası kullanır.
Dokunmatik ekran tarihçesi
Dokunmatik ekran fikri ilk olarak E.A. 1970’lerin başında, CERN mühendisleri Frank Beck ve Bent Stumpe ilk dokunmatik ekranı geliştirdi. Fiziksel ürün ilk olarak 1973’te yaratıldı ve kullanıldı. İlk dirençli dokunmatik ekran, 1975’te George Samuel Hurst tarafından geliştirildi, ancak 1982’ye kadar üretilmedi ve kullanılmadı.
Hangi bilgisayarlar dokunmatik ekranı destekler?
Bugün, tüm bilgisayarlar dokunmatik ekrana sahip olma özelliğini desteklemektedir ve çoğu dizüstü bilgisayar, Microsoft Windows 10, Windows 11 çalıştıran kullanıcıların dokunmatik ekran kullanmasına izin vermektedir. Ayrıca, birçok hepsi bir arada bilgisayar dokunmatik ekran kullanabilir. Dokunmatik ekran ürünlerine sahip bilgisayar üreticileri arasında Acer, Dell, HP, Lenovo, Microsoft ve diğer bilgisayar üreticileri bulunur.
Dokunmatik ekranlı bazı üst düzey Google Chromebook’lar da vardır. Ancak, maliyetleri düşük tutmaya yardımcı olmak için birçok Chromebook’ta dokunmatik ekran yoktur.
Tüm Apple bilgisayarlarında ve dizüstü bilgisayarlarında dokunmatik ekran yoktur. Ancak, iPad ve iPhone gibi diğer Apple cihazları dokunmatik ekranları destekler ve kullanır.
Maliyetleri düşük tutmaya yardımcı olmak için tüm bilgisayarlar ve dizüstü bilgisayarlar dokunmatik ekrana sahip değildir. Bir dokunmatik ekran ilginizi çekiyorsa, ürün özelliklerinde belirtildiğinden emin olun. Listede yoksa, bilgisayarda büyük olasılıkla dokunmatik ekran yoktur.
Bilgisayar ekranımı nasıl dokunmatik ekran yapabilirim?
Dizüstü bilgisayarınızın ekranı dokunmatik değilse, ekranı dokunmatik ekran olarak değiştirmenin bir yolu yoktur. Dizüstü bilgisayarın bu işlevselliğe sahip olması için satın alındığında bir dokunmatik ekranla gelmesi gerekir. Bir dizüstü bilgisayar satın alırken ve dokunmatik ekran işlevi istiyorsanız, satın almadan önce dokunmatik ekran içerip içermediğini kontrol edin.
Masaüstü bilgisayar monitörünüz dokunmatik özellikli değilse, monitörü dokunmatik ekran olarak değiştirmenin bir yolu yoktur. Dokunma işlevine sahip yeni bir monitör satın almanız gerekir. Yeni bir monitör satın almadan önce, bilgisayarınızdaki işletim sisteminin dokunmatik ekranı da desteklediğini doğrulayın.
Mac bilgisayarlar ve macOS şu anda dokunmatik ekrana sahip değil veya desteklemiyor.
Dokunmatik ekranı nasıl kullanırsınız?
Tüm dokunmatik ekranlar aynı işlevlere sahip değildir, ancak aşağıdaki işlemler en yaygın olanlarıdır.
Dokunma(Tab) – Tek bir dokunuş veya ekrana parmakla dokunma, bir uygulamayı açar veya bir nesneyi seçer. Geleneksel bir bilgisayarla karşılaştırıldığında, dokunma, fareyle tıklamakla aynıdır.
Çift dokunma(Double Tab) – Çift dokunma, kullanıldığı yere bağlı olarak farklı işlevlere sahip olabilir. Örneğin, ekrana iki kez dokunmak, bir tarayıcıda dokunma konumunda ortalanmış görünümü yakınlaştırır. Bir metin düzenleyicide çift tıklamak, bir kelimeyi veya kelimelerin bir bölümünü seçer.
Dokun ve basılı tut(Touch and Hold) – Parmağınızı dokunmatik ekrana basılı tutmak bir nesneyi seçer veya vurgular. Örneğin, bir simgeye dokunup basılı tutabilir ve onu ekranda başka bir yere sürükleyebilirsiniz. Bu terim hakkında daha fazla bilgi için uzun basın sayfamıza bakın.
Sürükle(Drag) – Simge gibi hareketli bir nesne üzerinde parmağınızı basılı tutarak, nesneyi farklı bir konuma “çekmek” için parmağınızı sürükleyebilirsiniz. Metinle kullanılan aynı eylem, metni vurgulamanıza olanak tanır. Taşımayı veya vurgulamayı bitirdiğinizde parmağınızı kaldırın.
Kaydırma(Swipe) – Parmağınızı ekranda kaydırmak belirli bir yönde kayar veya sayfaları değiştirir. Örneğin, parmağınızı ekranın alt kısmına basmak ve hızlıca yukarı hareket ettirmek (kaydırmak) ekranı aşağı kaydırır. Daha fazla bilgi ve ilgili bağlantılar için kaydırma sayfamıza bakın.
Kıstırma(Pinch) – İki parmağınızı ekranda farklı noktalara yerleştirmek ve sonra parmaklarınızı kıstırmak yakınlaştırır. Parmaklarınızı birbirine kıstırmak ve ardından birbirinden uzaklaştırmak ekranı uzaklaştırır. Bu terim hakkında daha fazla bilgi için yakınlaştırma sayfamıza bakın.
Dokunmatik ekran neden bir giriş aygıtıdır?
Cihazı çalıştıran kişiden girdi alan herhangi bir bilgisayar cihazı (dokunmatik ekran dahil), bir giriş cihazı olarak kabul edilir. Parmağınızı dokunmatik ekranda kullanma şekliniz, masaüstü bilgisayarda bilgisayar faresini kullanma şeklinize çok benzer.
Teknik olarak, dokunmatik ekran bir giriş/çıkış aygıtıdır. Yalnızca girdi kabul etmekle kalmaz, aynı zamanda bilgisayardan çıktıyı da görüntüler.
Dokunmatik ekranın fareden farkı nedir?
Bir bilgisayar faresi ve dokunmatik ekranın birçok benzerliği vardır. Birçoğu yukarıdaki dokunmatik ekranı nasıl kullanırsınız bölümünde belirtilmiştir.
Fare ve dokunmatik ekran arasındaki en önemli farklardan biri, üzerine gelme yeteneğidir. Neredeyse tüm dokunmatik ekranlar, yalnızca parmağınız ekranla doğrudan temas halindeyken girişi algılayabilir. Bununla birlikte, bir bilgisayar faresi, kullanıcının imleci bir nesnenin üzerine getirerek ancak onu tıklatmadan bilgileri görüntülemesine izin veren bir imleç kullanır. Örneğin, bu Bilgisayar Umut bağlantısı, bir bilgisayar faresi kullanılarak üzerine gelindiğinde “Bilgisayar Umut Sayfasını Ziyaret Et” metnini gösterir. Ancak dokunmatik ekrana sahip bir kullanıcı, parmağını bağlantının üzerine koyarsa bağlantıyı açtığı için bu metni göremez.
Bazı web sayfaları ve uygulamalar, ilk dokunuşun üzerine gelme özelliğini ve ikinci dokunuşun bağlantıyı veya uygulamayı açmasını sağlayarak üzerine gelme özelliğini simüle edebilir. Ayrıca bazı Apple cihazları, gezinmeye benzer özellikler sunan Force Touch’ı kullanır.
Dokunmatik ekranlar nerelerde kullanılır?
Bugün, dokunmatik ekran en popüler giriş cihazı türlerinden biridir. Aşağıda dokunmatik ekranların kullanılabileceği bazı yerler ve örnekler verilmiştir.
- Hepsi Bir Arada bilgisayar
- Atari oyunu
- ATM
- Araba GPS’i
- Kamera
- Araba teybi
- Yazar kasa
- Dijital kamera
- e-kitap
- Akıllı tahta
- Fabrika makinesi
- Fitness makinesi
- Gaz istasyonu
- Bakkal kendi kendine ödeme makinesi
- El oyun konsolu
- Uçak içi eğlence ekranı
- Dizüstü bilgisayar
- Büyük interaktif ekran
- Tıbbi malzeme
- POS makinesi
- Dikiş makinesi
- İmza pedleri
- Akıllı telefon
- Tablet
- Bilet makinesi
- Dokunmatik ekran yazıcısı
Dokunmatik ekranlar neden kullanılır?
Aşağıda, bir üreticinin fiziksel düğmeler gibi başka bir giriş yöntemi yerine dokunmatik ekran kullanmaya karar vermesinin nedenleri verilmiştir.
Dokunmatik ekranlar, özellikle genç nesil kullanıcılar için sezgiseldir.
Birkaç düğme yerine tek bir dokunmatik ekrana sahip olmak, bir cihazı küçültebilir.
Ekranlı ve düğmeli bir cihaz yerine tek ekranlı bir cihaz tasarlamak ve üretmek daha ucuz.
Dokunmatik ekran teknolojileri
Tüm dokunmatik ekranlar aynı değildir. Bir kullanıcının bir ekranla etkileşime girmesine izin vermek için farklı teknolojiler kullanılır. Bazı teknolojiler yalnızca parmağınızla çalışabilirken, diğerleri ekran kalemi gibi başka araçlara izin verebilir. Aşağıda bu teknolojilerin her birinin kısa bir açıklaması bulunmaktadır.
Kapasitif
Kapasitif dokunmatik ekran, ekranın her köşesinde devreler tarafından izlenen bir elektrik yükünü depolayan özel bir malzeme ile kaplanmıştır. Kapasitif bir dokunmatik ekrana dokunduğunuzda, ekrana dokunduğunuz yeri belirtmek için temas noktasından küçük bir miktar elektrik yükü çekilir.
Kapasitif ekran kullanmak için çıplak parmağınızı veya özel olarak tasarlanmış kapasitif bir kalemi kullanmanız gerekir. Çoğu kullanıcı, eldiven takarken akıllı telefon dokunmatik ekranını kullanmaya çalışırken bu tür ekran teknolojisiyle karşılaşır ve hiçbir şey yapamaz.
Bir veya daha fazla parmağın kapasitif bir ekranla etkileşime girmesine izin veren özel olarak tasarlanmış eldivenler vardır.
Dirençli
Dirençli dokunmatik ekran, parmağınızın veya başka bir nesnenin basıncını algılayan, metalik, elektriksel olarak iletken ve dirençli bir katmanla kaplanmıştır. Bu teknoloji genellikle kapasitiften daha uygun maliyetli bir çözümdür ancak ekrana dokunan keskin nesneler nedeniyle zarar görebilir.
Yüzey akustik dalga
Bir SAW (surface acoustic wave) veya yüzey dalgası dokunmatik ekranı, ultrasonik dalgalar gönderir ve dalgalardaki değişiklikleri kaydederek ekrana dokunulduğunda algılar. Bu teknoloji diğer ikisine göre daha gelişmiştir ancak sert malzemelerle çalışmaz ve dış etkenlerden etkilenebilir.
Kızılötesi
Kızılötesi dokunmatik ekranlar, bir fototransistör alıcı ucu ile LED’ler tarafından iletilen bir kızılötesi ışın matrisi kullanır. Kızılötesi ışın, ekranın yakınında bir parmak veya başka bir nesne olduğunda engellenir. Bu kesinti, cihaza parmağınızın veya başka bir nesnenin konumlandığı yere giriş sağlar.
Dokunmatik ekranlarda klavye var mı?
Dokunmatik ekranlar, kullanıcının sanal tuşlara parmaklarıyla dokunmasına izin veren harf ve sayıları girmek için sanal bir klavye kullanır. Ayrıca, akıllı telefonlar ve tabletler gibi cihazlarda, cihaza bilgi giren ses tanıma özelliği bulunur.
