Bilgisayar monitörünüzde gördüğünüz görüntüler piksel adı verilen küçük noktalardan oluşur. En yaygın çözünürlük ayarlarında, bir ekran 2 milyondan fazla piksel görüntüler ve bilgisayarın bir görüntü oluşturmak için her biriyle ne yapacağına karar vermesi gerekir. Bunu yapmak için bir çevirmene ihtiyacı var — CPU’dan ikili verileri alıp görebileceğiniz bir resme dönüştürecek bir şey. Bu çevirmen, ekran kartı namı diyar grafik işlemcisi veya GPU olarak bilinir.
Giriş seviyesi tüketici dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarının çoğu artık ana işlemcilerinde tümleşik grafikler olarak bilinen ikincil bir GPU ile birlikte gelir. Bununla birlikte, profesyonel düzeydeki veya özel makinelerde genellikle özel bir grafik kartı için yer bulunur. Bir grafik kartının avantajı, tipik olarak daha karmaşık görselleri entegre bir çipten çok daha hızlı oluşturabilmesidir.
Grafik Kartı Nedir?
Grafik kartı, grafik verilerini yüksek netlik, renk, tanım ve genel görünümle görüntülemek için çoğu bilgi işlem aygıtına takılan bir tür ekran bağdaştırıcısı veya video kartıdır. Grafik kartı, gelişmiş grafik teknikleri, özellikleri ve işlevleri kullanarak grafik verilerini işleyerek ve yürüterek yüksek kaliteli görsel görüntüleme sağlar.
Grafik Kartı Nasıl Çalışır?
Bir grafik kartının işi karmaşıktır, ancak ilkelerini ve bileşenlerini anlamak kolaydır. Bu yazıda, bir ekran kartının temel bölümlerine ve ne yaptıklarına bakacağız. Hızlı ve verimli bir grafik kartı oluşturmak için birlikte çalışan faktörleri de inceleyeceğiz.
Bir bilgisayarı kendi sanat departmanına sahip bir şirket olarak düşünün. Şirketteki insanlar bir sanat eseri istediklerinde sanat departmanına bir talep gönderirler. Sanat departmanı, görüntünün nasıl oluşturulacağına karar verir ve ardından kağıda koyar. Sonuç, birinin fikrinin gerçek, görüntülenebilir bir resim haline gelmesidir.
Bir grafik kartı aynı prensipte çalışır. Yazılım uygulamaları ile birlikte çalışan CPU, görüntü ile ilgili bilgileri grafik kartına gönderir. Görüntüyü oluşturmak için ekrandaki piksellerin nasıl kullanılacağına grafik kartı karar verir. Daha sonra bu bilgiyi bir kablo aracılığıyla monitöre gönderir.
İkili(Binary) verilerden bir görüntü oluşturmak zorlu bir süreçtir. 3 boyutlu bir görüntü oluşturmak için, grafik kartı önce düz çizgilerden bir tel çerçeve oluşturur. Ardından görüntüyü kalan pikselleri doldurur. Ayrıca aydınlatma, doku ve renk ekler. Hızlı tempolu oyunlar için bilgisayarın bu süreçten saniyede yaklaşık 60 ila 120 kez geçmesi gerekir. Gerekli hesaplamaları yapacak bir grafik kartı olmadan, iş yükü bilgisayarın kaldıramayacağı kadar fazla olacaktır.
- Grafik kartı bu görevi dört ana bileşeni kullanarak gerçekleştirir:
- Veri ve güç için bir anakart bağlantısı
- Ekrandaki her pikselle ne yapılacağına karar veren bir grafik işlemcisi (GPU)
- Her piksel hakkında bilgi tutmak ve tamamlanmış görüntüleri geçici olarak saklamak için video belleği (VRAM)
- Nihai sonucu görebilmeniz için bir monitör bağlantısı
Ardından, işlemciye ve belleğe daha ayrıntılı bakacağız.
GPU
Bir anakart gibi, grafik kartı da bir işlemci ve VRAM’i barındıran bir baskılı devre kartıdır. Ayrıca, kartın ayarlarını saklayan ve başlangıçta bellek, giriş ve çıkış üzerinde tanılama gerçekleştiren bir giriş/çıkış sistemi (BIOS) yongasına sahiptir.
Bakınız: GPU Nedir?
Grafik işleme birimi (GPU) olarak adlandırılan bir grafik kartının işlemcisi, bir bilgisayarın CPU’suna benzer. Bununla birlikte bir GPU, grafik işleme için gerekli olan karmaşık matematiksel ve geometrik hesaplamaları gerçekleştirmek için özel olarak tasarlanmıştır. En hızlı GPU’lardan bazıları, ortalama CPU’dan daha fazla transistöre sahiptir.
Bir GPU çok fazla ısı üretir, bu nedenle genellikle bir ısı emicinin veya bir fanın altında bulunur. Entegre yongalar, kendi VRAM’lerine sahip olmadıkları ve CPU ile aynı RAM stokundan çekmeleri gerektiği için biraz farklıdır. Bu ayrım, entegre bir GPU ile oyun oynarken sisteminizin belleğinde yetersiz kalmasına neden olabilir.
Çoğu CPU, entegre grafik özelliklerine sahiptir ve ayrı bir grafik kartı olmadan çalışır. Bu işlemciler 2 boyutlu görüntüleri kolayca işler, dolayısıyla üretkenlik ve internet uygulamaları için idealdir. Bu sistemlerden birine ayrı bir grafik kartı takmak, yerleşik grafik işlevlerini geçersiz kılar.
Bazı kişiler, saat hızlarını manuel olarak hız aşırtma olarak bilinen daha yüksek bir hıza ayarlayarak grafik kartlarının performansını artırmayı seçerler. GPU’yu overclock etmek aşırı ısınmaya neden olabileceğinden, insanlar genellikle belleklerini overclock eder. Hız aşırtma daha iyi performans sağlarken, üretici garantisini de geçersiz kılar.
Bir GPU, işlem gücüne ek olarak, verileri analiz etmesine ve kullanmasına yardımcı olmak için özel programlama kullanır. AMD ve nVidia, piyasadaki GPU’ların büyük çoğunluğunu üretiyor ve her iki şirket de GPU performansı için kendi geliştirmelerini geliştirdi. Günümüzün video işlemcileri şunları sağlayabilir:
- 3 boyutlu nesnelerin kenarlarını yumuşatan tam sahne kenar yumuşatma (FSAA)
- Görüntülerin daha net görünmesini sağlayan anizotropik filtreleme (AF)
- Gerçek zamanlı fizik ve parçacık efektleri
- Çoklu ekranlar
- Yüksek kare hızlı video çıkışı
- Milyonlarca piksele sahip ultra yüksek çözünürlüklü video
- GPU hızlandırmalı hesaplamalar
Her şirket ayrıca GPU’nun renkleri, gölgelendirmeyi, dokuları ve desenleri uygulamasına yardımcı olacak özel teknikler geliştirmiştir.
GPU görüntüler oluştururken, bilgileri ve tamamlanmış görüntüleri tutacak bir yere ihtiyacı vardır. Bu amaçla kartın RAM’ini kullanır, her piksel, rengi ve ekrandaki konumu hakkında bilgi depolar. VRAM’ın bir kısmı aynı zamanda bir çerçeve arabelleği olarak da işlev görebilir, yani tamamlanmış görüntüleri gösterme zamanı gelene kadar tutar. Tipik olarak, video RAM’i çok yüksek hızlarda çalışır ve çift portludur, yani sistem ondan okuyabilir ve aynı anda ona yazabilir.
Modern video kartları, bir PCIe x16 genişletme yuvasına takılır. Dizüstü bilgisayarlar ve mini masaüstü bilgisayarlar gibi tümleşik grafiklere sahip küçük form faktörlü bilgisayarlar böyle bir yuvayla gelmeyebilir. Bununla birlikte, harici GPU adı verilen maliyetli bir geçici çözüm aygıtı kullanılarak grafik kartları yine de bağlanabilir.
Grafik kartları, IBM’in 1981’de ilk kartını piyasaya sürmesinden bu yana çok yol kat etti. Monokrom Görüntü Bağdaştırıcısı (MDA) olarak adlandırılan kart, siyah bir ekranda yeşil veya beyaz metnin salt metin görüntülerini sağlıyordu. Artık hem grafik kartları hem de entegre yongalar, bir HDMI veya DisplayPort kablosu aracılığıyla kolayca bir HD (1.920 x 1.080 piksel) sinyali gönderebilir. Bağımsız kartlar genellikle Ultra HD 4K (3.840 x 2.160) video çıkarır ve daha yüksek özellikli GPU’larda daha da yüksek çözünürlükler mevcuttur.
Grafik Kartı Nasıl Seçilir?
Birinci sınıf bir grafik kartını bulmak kolaydır. Çok fazla belleğe ve hızlı bir işlemciye sahiptir. Genellikle, bir bilgisayar kasasının içine girmesi amaçlanan her şeyden daha görsel olarak daha çekicidir. Çok sayıda yüksek performanslı video kartı resimlidir veya dekoratif fanlara veya ısı emicilere sahiptir.
Ancak üst düzey bir kart, çoğu insanın gerçekten ihtiyaç duyduğundan daha fazla güç sağlar. Bilgisayarlarını öncelikle e-posta, kelime işlem veya sosyal medya için kullanan kişiler, gerekli tüm grafik desteğini entegre grafikli bir CPU’da bulabilirler. Çoğu sıradan oyuncu için orta seviye bir kart yeterlidir. Üst düzey bir kartın gücüne ihtiyaç duyanlar arasında oyun meraklıları ve çok sayıda 3 boyutlu grafik çalışması yapan kişiler bulunur.
Bir kartın performansının genel olarak iyi bir ölçümü, kare/saniye (FPS) olarak ölçülen kare hızıdır. Kare hızı, kartın saniyede kaç tam görüntü görüntüleyebileceğini tanımlar. İnsan gözü saniyede yaklaşık 25 kare işleyebilir, ancak hızlı aksiyon oyunları, düzgün animasyon ve kaydırma sağlamak için en az 60 FPS kare hızı gerektirir. Kare hızının bileşenleri şunlardır:
Saniyedeki üçgenler veya köşeler: 3 boyutlu görüntüler üçgenlerden veya çokgenlerden yapılır. Bu ölçüm, GPU’nun tüm poligonu veya onu tanımlayan köşeleri ne kadar hızlı hesaplayabildiğini açıklar. Genel olarak, kartın bir tel çerçeve görüntüsünü ne kadar hızlı oluşturduğunu açıklar.
Piksel doldurma hızı: Bu ölçüm, GPU’nun bir saniyede kaç pikseli işleyebileceğini tanımlar, bu da görüntüyü ne kadar hızlı rasterleştirebileceğini gösterir.
Grafik kartının donanımı hızını doğrudan etkiler. Kartın hızını en çok etkileyen donanım özellikleri ve bunların ölçüldüğü birimler şunlardır:
- GPU saat hızı (MHz)
- Bellek veriyolunun boyutu (bit)
- Kullanılabilir bellek miktarı (MB)
- Bellek saat hızı (MHz)
- Bellek bant genişliği (GB/sn)
Bilgisayarın CPU’su ve anakartı da bir rol oynar, çünkü çok hızlı bir grafik kartı, bir anakartın verileri hızlı bir şekilde iletme yetersizliğini telafi edemez. Benzer şekilde, kartın ana kartla bağlantısı ve CPU’dan talimat alma hızı da performansını etkiler.
Sıkça Sorulan Sorular
Ekran kartı ne işe yarar?
Bir grafik işlem birimi veya GPU, grafik kartı olarak da bilinir. Görüntü, animasyon ve video oluşturmak ve işlemek için gereken işlemeyi hızlandıran bir elektronik devredir.
GTX mi RTX mi daha iyi?
GeForce RTX 2060, GeForce GTX 1070’e kıyasla daha hızlı bir seçenek olarak kabul ediliyor. Ancak ikisinin de 4k ultra oynanışı destekleyecek gücü yok.
Oyun oynamak için en iyi ekran kartı hangisi?
Oyun için en iyi grafik kartı söz konusu olduğunda birçok seçenek vardır. Sonuçta kişisel tercih ve gereksinimlere bağlıdır. GeForce RTX 3090, 3090 Ti ve 3070, Radeon Rx 6800 ile birlikte ağır oyun için en üst seviye seçenekler olarak kabul ediliyor.
NVIDIA serisinden en iyi grafik kartı hangisidir?
NVIDIA GeForce RTX 3090 DirectX 12.00, NVIDIA serisindeki en iyi grafik kartı olarak kabul edilir ve bunu NVIDIA GeForce RTX 3080 yakından takip eder.
Bir dizüstü bilgisayara grafik kartı takabilir misin?
Çoğu dizüstü bilgisayar, ana karta kalıcı olarak bağlı yerleşik grafik kartlarıyla birlikte gelir. Ancak Thunderbolt 3 bağlantı noktasıyla gelen dizüstü bilgisayarlar için harici bir grafik kartı takmak mümkündür.
